Bij het lezen van de titel verwacht u als lezer misschien wel dat dit artikel zal gaan over enkele van de zomerse geneugten des levens: vakantie, zon, zee, strand, warmte, terrasjes. Niets is echter minder waar. Dit artikel gaat, trouw aan de lijn die Bijzonder België volgt, over een bijzondere locatie op een onverwachte plaats.
De plaats is Knokke. Wie daar de beschaafde wereld van Het Zoute verlaat via het Oosthoekplein en vervolgens de Hagegrasstraat ingaat, ziet na nog geen twee kilometer aan de linkerkant de Dijkgraafstraat. Als autogebruiker zal men weinig neiging hebben hier zomaar even in te rijden: de straat is namelijk verboden behalve voor plaatselijk verkeer. Wie echter bereid is een korte inspanning te leveren als voetganger en de Dijkgraafstraat onversaagd inwandelt, wordt al na enkele honderden meter getuige van een vreemd iets: in de verte, midden in de polders, doemt een constructie op die op afstand nog het meest lijkt op een bijzonder groot uitgevallen ronde trampoline, zoals deze die sedert enige jaren een aanzienlijk deel van de Belgische voor- en achtertuinen (ont)sieren. Op de achtergrond zijn de hogere gebouwen van Cadzand-bad te zien.
|
Na ongeveer een kilometer stappen bereikt men deze bijzondere installatie, die aan de linkerkant van de Dijkgraafstraat ligt.
Het terrein heeft langs de straatkant een lengte van ongeveer 45 meter, de diepte is ook ongeveer 45 meter. Een omheining met bovenaan prikkeldraad omgeeft de installatie. Aan straatzijde bevindt zich een groene poort met tanden bovenaan. Het mag duidelijk zijn dat men aan onbevoegden liever de toegang ontzegt.
|
Net achter de omheining laat een groot wit-blauw bord er geen twijfel over bestaan aan wie de inrichting ooit toebehoorde: REGIE DER LUCHTWEGEN - RADIOGELEDINGSSTATION "COSTA". De Regie der Luchtwegen bestaat ondertussen echter niet meer als dusdanig. In de linkerbovenhoek van dit bord werd later een sticker aangebracht, die ondertussen echter volledig onleesbaar is geworden. Een tiental meter verder staat een in vergelijking nogal klein bordje van meer recente datum (wellicht stond de geldkraan ondertussen iets minder open) met het opschrift "PRIVAAT DOMEIN - Toegang verboden voor onbevoegden" en het logo van Belgocontrol (dat zelf ondertussen "skeyes" heet).
|
|
De eigenlijke installatie bestaat uit een groot metalen platform dat een aantal meter boven de grond is verheven, gedragen door 32 metalen palen. Het platform heeft 16 zijden die elk een lengte hebben van ongeveer 6 meter. De diameter van het geheel is ongeveer 30 meter. Het platform is als volgt opgebouwd: 23 rijen liggers parallel aan de openbare weg, telkens met een tussenafstand van (ruwweg) 1 meter; dwars daarop: 8 parallelle rijen liggers, 6 met een tussenafstand van ruwweg 4,5 meter - de 2 buitenste liggen echter op ruwweg 1 meter van de naastliggende; 45° gedraaid ten opzichte van de openbare weg: een "vierkant zonder hoeken" met een denkbeeldige zijde van ongeveer 21 meter - doordat de hoeken echter ontbreken hebben de zijden maar een werkelijke lengte van ongeveer 14 meter; een kruis van 90° doorheen het midden van dit vierkant (dit is tevens het het midden van het platform) vertrekkend vanuit het midden van de zijden van het vierkant.
De 23 liggers parallel aan de straat lopen niet overal volledig door tot aan de buitenrand van het platform. Dit maakt extra duidelijk zichtbaar dat 4 stukken van de 16-hoek (vanaf de openbare weg gezien: links aan het platform, rechts, voooraan, achteraan) "uitsteken" buiten het grondvlak dat wordt gevormd door de 32 palen. De overhang van elk van deze 4 stukken bedraagt ruim 2 meter. Deze overhangende stukken zijn gezien vanuit de lucht gemakkelijk herkenbaar aan de X-vormen op de "ontbrekende" hoeken van het eerder vermelde vierkant.
|
Bovenop het grote metalen platform zijn 51 witte "hoedjes" te zien, die allen genummerd zijn, beginnend met 1. Eén ervan staat pal in het midden van het platform, de 50 andere staan in een cirkel met een diameter van ongeveer 13,5 meter errond.
|
Enig onderzoek naar dit "radiogeleidingsstation COSTA" leert ons dat dit een "VHF Omni-directional Range station (VOR)" is, een baken voor nauwkeurige radionavigatie voor de luchtvaart. Een dergelijk baken zendt rondom een signaal uit via antennes (dit zijn de witte "hoedjes"), dat kan worden opgevangen door vliegtuigen. Een speciaal instrument in de cockpit toont dan aan de piloot op welke radiaal van de cirkel van het baken het vliegtuig zich bevindt. COSTA is tevens voorzien van "Distance Measuring Equipment (DME)": dit laat de piloot toe ook zijn afstand tot het baken te zien. Deze bakens hebben over het algemeen een bereik van tussen de 40 tot 200 zeemijl (ruwweg 75 tot 370 kilometer).
Het systeem van de "luchtwegen" waar velen wel al eens van zullen hebben gehoord is gebaseerd op de locaties van bakens als COSTA. Daarnaast hebben deze bakens ook een functie tijdens de landingsfase én als zogenaamde "holding fix" wanneer vliegtuigen in de lucht moeten wachten en dan een tijdje rondjes moeten vliegen rond een bepaald punt.
COSTA zendt signalen uit met een frequentie van 110.050MHz. 30 keer per seconde gaan deze signalen de cirkel "rond": elk van de 50 antennes zendt in volgorde, de ene na de andere, een signaal uit dat vooral in één bepaalde richting goed ontvangen kan worden. Dit is het "roterende" deel van het baken (hoewel de antennes zelf dus absoluut niet bewegen!). Telkens de meest noordelijke van de 50 antennes uitzendt, zendt ook de antenne in het midden van het platform (het stationaire baken) een signaal uit. Door nu het tijdsinterval te bepalen tussen het ontvangen van het signaal van het stationaire baken en van het roterende baken, kan de richting van het vliegtuig ten opzichte van het baken worden bepaald.
COSTA is niet het enige VOR-baken in België. Ook in Affligem, Sint-Niklaas en op verschillende andere locaties zijn dergelijke installaties terug te vinden.